1. Ընդհանուր բանաձև
2. սահմանում
3. դասակարգում
4. ստացումը Հիմքերի լոբորատորիայում և արդյունաբերության մեջ
5. Քիմիական, ֆիզիկական և ֆիզոլոգիական հատկություն
6. Կիրառություն

---

 Հիմքերի ընդհանուր բանաձևը

Հիմքեր կամ հիդրօքսիդներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են մետաղի ատոմից և մեկ կամ մի քանի հիդրօքսիլ խմբերից:

Հիդրոքսիլ խումբ են անվանում մետաղին միացված OH խումբը:

Հիմքերն անվանվում են համապատասխան մետաղի անվանն ավելացնելով հիդրօքսիդ բառը: Ջրում լուծելի հիմքերն անվանում են ալկալիներ:

Հիմքերի բաղադրություններում պարունակվող հիդրօքսո՝ (OH), խումբը  միավալենտ է,

ուստի հիմքերի բաղադրությունը արտահայտվում է հետևյալ ընդհանուր բանաձևով՝ Me(OH)n, որտեղ Me-ն մետաղն է, իսկ n-ը թվապես հավասար է տվյալ հիդրօքսիդում Me-ի օքսիդացման աստիճանին։

Հիմքերի թվին է դասվում նաև ամոնիումի հիդրօքսիդը՝  NH4OH:

Հիմքերի դասակարգումը

Հիմքերը դասակարգվում են ըստ ջրում լուծվելու ունակության` լուծելի (ալկալիներ) և անլուծելի:

Ջրում լուծելի են միայն ալկալիական և հողալկալիական մետաղների հիդրօքսիդները, դրանք թվով 8-ն են՝LiOH,NaOH,KOH,RbOH,CsOH,Ca(OH)2,Ba(OH)2Sr(OH)2:
Ալկալի է համարվում նաև NH4OH-ը:

Հիմքերի ստացումը

Ալկալիները (ջրում լուծելի հիմքերը) կարող են ստացվել.

• համապատասխան մետաղի ու ջրի փոխազդեցությունից՝

2Na + 2H2O = 2NaOH + H2↑Ba + 2H2O = Ba(OH)2 + H2↑⏐

• համապատասխան մետաղի օքսիդի ու ջրի փոխազդեցությունից՝

Li2O +H2O = 2LiOHBaO + H2O = Ba(OH)2

Ջրում չլուծվող հիմքերն ստացվում են համապատասխան մետաղի լուծելի աղի ու ալկալու փոխազդեցությունից, օրինակ՝

CrSO4 + 2NaOH = Cr(OH)2↓ + Na2SO4Cu(NO3)+22KOH = Cu(OH)2↓ + 2KNO3MnCl2+ Ba(OH)2 = Mn(OH)2↓ + BaCl2

Հիմքերի հատկությունները

Հիմքերի փոխազդեցությունը հայտանյութերի հետ

Ջրում լուծելի հիմքերը` ալկալիները, գունավորում են հայտանյութերը` լակմուսը` կապույտ, մեթիլօրանժը` դեղին, իսկ ֆենոլֆտալեինը՝ մորեգույն։

Անլուծելի հիմքերի քայքայումը

Cu(OH)2 = CuO + H2O

2Al(OH)3 = Al2O3 + 3H2O

Հիմքերի և թթուների փոխազդեցությունը

2NaOH + H2SO 4= Na2SO 4 + 2H2O

Cu(OH)2 + H2SO 4 = CuSO 4 + 2H2O

2KOH + H2S = K2S + 2H2O

Ալկալիների և ոչ մետաղների փոխազդեցությունը

 Cl2+ 2NaOH = NaCl + NaOCl + H2O

Նյութերը, որոնք ցուցաբերում են և՛ թթվային, և՛ հիմնային հատկություններ, անվանվում են երկդիմի (ամֆոտեր)։

Ջրում լուծվող հիմքերը կոչվում են ալկալիներ:

NaOH

Ba(OH)₂

LiOH

KOH

Ca(OH)₂

Ջրում չլուծվող հիմքեր՝

Mg(OH)₂

Mn(OH)₂

Sn(OH)₂

Pb(OH)₂

Cu(OH)

Cu(OH)2

Ni(OH)₂

Co(OH)₂

Cd(OH)₂

Fe(OH)₂

Fe(OH)₃

Cr(OH)₃

Bi(OH)₃

Երկդիմի (ամֆոտեր) հիմքեր՝

Zn(OH)₂

Al(OH)₃