Ընտանեկան դպրոցի հարցեր

Նախագծի անվանումը ` «Քիմիական ռեակցիայի արագությունը։ Կատալիզ»

Ռեակցիայի արագություն ասելով ՝ հասկանում ենք, ժամանակի ընթացքում ինչպես են փոխվում ելանյութի կամ վերջանյութի քանակությունները:

Քիմիական ռեակցիայի արագությունը ռեակցիային մասնակցող նյութերից որևէ մեկի կոնցենտրիացիայի փոփոխությունն է միավոր ժամանակում:

Ռեակցիայի արագությունը կախված է ելանյութի բնույթից և կոնցենտրիացիայից, ռեակցիայի ջերմաստիճանից և այլն:

Կատալիզատոր է կոչվում այն նյութը, որը, մասնակցելով քիմիական ռեակցիային, արագացնում է այն, սակայն վերջում մնում է անփոփոխ:

Համասեռ է կոչվում այն կատալիզը, երբ կատալիզատորի և փոխազդող նյութերի միջև չկա բաժանման մակերևույթ:

Տարասեռ է այն կատալիզը, երբ կատալիզատորի և փոխազդող նյութերի միջև գոյություն ունի բաժանման մակերևույթ:

Ընտանեկան դպրոցի հարցեր. 

1 . Ինչպե՞ս են կոչվում  կենդանի  օրգանիզմի  կատալիզատորները։

Կենդանի օրգանիզմի կատալիզատորները կոչվում են ֆերմենտներ: Կարծում եմ, կարևոր դեր ունեն կենսաբանական կատալիզատորները, որոնք ցուցաբերում են կատալիտիկ ակտիվություն և որոնց թիվը, համընկնում է հայտնի կենսաքիմիական ռեակցիաների թվի հետ։ Կենսաբանական կատալիզատորներ սպիտակուցային բնույթի  ֆերմենտներ են:

• Ի՞նչ դեր են կատարում ֆերմենտները կենդանի օրգանիզմում:

Լինելով սպիտակուցներ նրանք ամբողջովին կրում են սպիտակուցների հատկությունները։ Դրա հետ մեկտեղ ֆերմենտները բնութագրվում են մի շարք յուրահատկություններով, որոնք արդյունք են նրանց սպիտակուցային բնույթի, որոնք զարգանում են սովորական կատալիզատորներից, ջերմակայուն են: Ֆերմենտները մասնակցում են այնպիսի կենսական կարևորություն ունեցող պրոցեսների ինչպիսիք են` ժառանգված գենետիկ ինֆորմացիայի օգտագործումը, բիոէներգետիկան, բիոմոլեկուլների սինթեզը և քայքայումը: Ֆերմենտները անօրգանական կատալիզատորներից տարբերվում են մի շարք յուրահատկություններով: Ֆերմենտները մեծ և կարևոր դեր ունեն: Ֆերմենտը անհրաժեշտ է կյանքի կենսագործունեության համար:

2. Ի՞նչ դեր  են  կատարում  կատալիզատորները  կենդանի օրգանիզմում։

Կենդանի բջջի կողմից մշակվող և մարմնի մեջ տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաներին նպաստող օրգանական նյութ է և խմորիչ: Սպիտակուցներ են, գտնվում են բոլոր կենդանի բջիջներում և կենսաբանական կատալիզատորների դեր են կատարում: Կենսաբանական կատալիզատորները, ցուցաբերում են կատալիտիկ ակտիվություն: